2 juli 2020, 16:38
Almir: “Hallo Steven. Ben je nog in bespreking?” — Steven: “Zit nog in stemming.” — Almir: “Ok.”
3 juli 2020, 9:54
Co: “Mirela, is dit jouw nummer nog?” — Mirela: “Dat is het idd. Hoe gaat het met jou?”
4 juli 2020, 8:17
Co: “Zoom meeting. Topic: Bijpraten Mirela, Almir, Steven, Co. Met oog op zaterdag 11 juli. Kan jij dit naar Almir doorsturen?” — Mirela: “Yes. Thanks voor de snelle actie.”
Zo begon het en een paar dagen later, op 11 juli 2020, vond op het Grotekerkplein de eerste Srebrenica herdenking in Rotterdam plaats. Het begin van iets indrukwekkends. Van verbinding. Het begin van het delen van verhalen die raken. Vijf jaar later zitten we weer samen om terug te blikken op de afgelopen jaren. Om ervaringen te delen en vooruit te kijken.
Waarom gingen jullie hiermee aan de slag 5 jaar geleden?
Steven: Ik zie het nog zo voor me. Ik was namens de PvdA Rotterdam nog vrij nieuw in de raad in 2020, en een motie over Srebrenica kwam langs. Het advies was dat we vanuit de gemeente de motie niet zouden steunen.
Toen kwam Almir bij mij op de lijn. We hadden een goede discussie en het onderwerp van de motie kwam ineens ook dichtbij. De verhalen van Almir raakten mij. Ook herinnerde ik me dat ik een Bosnische vriend had op de basisschool. Dat was in de jaren ’90, toen hij bij mij in de klas kwam. De motie kreeg ineens een verhaal en werd persoonlijk. De conclusie was al heel snel; Zullen we niet kijken naar wat niet kan, maar naar wat wel kan.
Co: Ik kende Mirela nog van toen we samen op de PvdA lijst voor de gemeenteraad stonden. Ik ging je nummer zoeken. Dat was op 3 juli. De oorlog in Bosnië heeft veel indruk gemaakt, en met ons contact in 2020 kwam alles weer terug.
Begin jaren ’90 zaten we in Europa in een periode dat de muur net was gevallen. Het gevoel was dat alles kon en dat het alleen maar mooier zou worden. Maar ineens zat je met je gat op de grond. Ik was op vakantie in Griekenland en zag de beelden van de oorlog op TV. Het had echt veel impact op dat moment, ik moest ook anders vliegen om thuis te komen. Maar ook de beelden van ’95 kwamen terug, de genocide zelf. Ik als Nederlander schaamde me echt. Ik zie nog steeds de beelden van Karremans, echt heel gênant.
Vanaf het moment dat we contact hadden gelegd, ging het heel snel lopen. We kwamen samen en hebben in een week iets georganiseerd. De insteek was: We hebben niemand nodig, we kunnen het zelf.
Op zaterdag 11 juli 2020 stonden we samen op het Grotekerkplein. Wat herinneren jullie je daar nog van?
Steven: Het was heel indrukwekkend. De persoonlijke verhalen die werden gedeeld die kwamen echt binnen. Maar ook dat we hadden bedacht om witte rozen in het water van de Rotte achter het Stadspodium te leggen. Om zo samen de slachtoffers te herdenken. Dat was echt spontaan op de dag zelf ontstaan. Niet gedacht dat dit zo veel indruk zou maken. Dat moment was heel persoonlijk voor iedereen en het bleef een vast onderdeel van het programma de jaren daarna.
Co (lacht): Naast dat het heel indrukwekkend en persoonlijk was, herinner ik me ook het moment van de 2 minuten stilte. We hadden dat in het programma om 12 uur bedacht. Niet bij stilgestaan dat dan ook vanuit de Laurenskerk de klokken zouden luiden. Later denk je ‘stom, hadden we kunnen weten’, maar op dat moment was het ook bijzonder. Wij allemaal op het Grotekerkplein, in gedachten bij de slachtoffers en dan het geluid van de klokken. Dat had wel iets krachtigs.
Daarnaast kwam ik er tijdens de herdenking in 2020 ook achter dat de jongere generatie het niet echt mee heeft gemaakt en dat ze er ook niet veel (of niets) van weten. Dit maakte voor mij ook het belang van de herdenking duidelijk. We moeten dit doorzetten, juist voor deze nieuwe generaties.
Wat ik heel belangrijk vind is dat er in scholen aandacht komt voor de genocide van Srebrenica. Niet enkel op de basisschool en middelbare school, maar dat we ook twintigers op de universiteit en hogescholen bereiken.
En als we vooruit kijken, naar 30 jaar na de val van Srebrenica. Wat is volgens jullie belangrijk?
Steven: Zeker nu is het belangrijk om hier aandacht aan te besteden. Met zo veel onrust ook dichtbij. De herdenking en de persoonlijke verhalen laten zien wat voor impact zo iets heeft. De oorlog en de genocide hebben niet alleen effect op de mensen die het direct meegemaakt hebben. De pijn gaat over generaties heen. Dit is voor sommige echt een wake-up call.
Vaak wordt in het onderwijs en in de media teruggegrepen naar de Tweede wereld oorlog. Maar dit alles is veel dichterbij. Natie Duitsland was niet een uitzondering helaas. Hetzelfde patroon en de zelfde retoriek deed zich voor in voormalig Joegoslavië, en nog steeds op andere plekken in de wereld. Daar moeten we alert op zijn. We zeggen snel; ‘ah gebeurt hier niet’, maar het kan hier ook echt gebeuren!
Co: Wat ik heel belangrijk vind is dat er in scholen aandacht komt voor de genocide van Srebrenica. Niet enkel op de basisschool en middelbare school, maar dat we ook twintigers op de universiteit en hogescholen bereiken. Dit kan ervoor zorgen dat ze beseffen hoe erg een oorlog is en wat het doet met mensen. Wat daar is gebeurd, is niet zo maar gebeurd. Het is georganiseerd. Mensen hebben dit elkaar aangedaan. Mensen om ons heen hebben niet door hoe haat onderling tot ellende kan leiden. Daarom is het juist voor nu belangrijk om de verhalen over de genocide van Srebrenica te blijven vertellen!
