Rotterdam, 5 juli 2025. Samir Hajdarević. 

Geachte moeders van Srebrenica, overlevenden van de genocide, gewaardeerde aanwezigen, dames en heren, geachte Burgemeester van Rotterdam mevr. Schouten,

Ooggetuigen is het thema vandaag.

Hajdarević (Admir) Fadil, Hajdarević (Alija) Osman, Hajdarević (Amir) Sabit

Ooggetuigen.

Hajdarević (Azmir) Zejnil, Hajdarević (Bajro) Suljo, Hajdarević (Edhem) Numo

Ik heb 42 directe familieleden verloren in de genocide van juli 1995. Familieleden die mijn achternaam dragen. Die ik nooit heb mogen kennen. Ik weet niet wat ze leuk vonden, wat hun dromen waren, wat voor mensen ze waren. Ik weet alleen hun namen. Soms een foto. Soms niet eens dat.

Hajdarević (Edin) Kemo, Hajdarević (Edmir) Fadil, Hajdarević (Enez) Šahin

Toen de oorlog begon was ik zes jaar oud. Een leeftijd waarop je nog geen kwaad kent. We verlieten ons huis. Vijf landen hebben we doorkruist, op zoek naar veiligheid. Uiteindelijk kwamen we aan in Nederland.

Hajdarević (Fadil) Bećir, Hajdarević (Fehim) Numo, Hajdarević (Hakija) Halil

Maar nergens voelde als thuis. Want zij waren er niet meer. Een deel van mijn familie, van mijn identiteit – weg. Uitgewist. Wat ik mis, is niet alleen wat ik heb verloren… Het is ook wat ik nooit heb mogen leren kennen.

Hajdarević (Halid) Galib, Hajdarević (Hamid) Husein, Hajdarević (Husein) Ramo

Afgelopen zomer stond ik met mijn dochter van negen in Potočari, op 11 juli. Ze keek naar de namen. Allemaal onze namen. En ze vroeg: “Babo, wie zijn dat?” En ik stond daar… sprakeloos. Hoe leg je een kind uit dat haar bloedlijn 42 keer is doorgesneden?

Hajdarević (Ibrahim) Suljo, Hajdarević (Kadrija) Alaga, Hajdarević (Kemal) Ševko

Hoe vertel je over mensen van wie je alleen een naam hebt, maar geen verhaal? Hoe vertel je dat er familie is die zij nooit zal kennen? En dat ook ik ze nooit heb mogen kennen?

Hajdarević (Mehmed) Edhem, Hajdarević (Mehmed) Šukrija, Hajdarević (Mehmedalija) Adem

Ik ben geen directe ooggetuige van de genocide. Maar ik ben wel het gevolg. Ik ben een kind van het gemis. Een kind van de oorlog. En dat draag ik nog elke dag met me mee.

Hajdarević (Mevludin) Safet, Hajdarević (Mirza) Edhem, Hajdarević (Mirzet) Šukrija

Elke keer als ik mijn naam moet spellen omdat hij “niet past”. Elke keer dat ik voel dat ik iets uitleg wat eigenlijk niet uit te leggen is. Elke stilte in mij die ooit gevuld had kunnen zijn met herinneringen aan ooms, neven, grootvaders… Die nu alleen nog een naam zijn op een muur – of nog niet eens dat.

Hajdarević (Nezir) Osman, Hajdarević (Omer) Osmo, Hajdarević (Omer) Suljo

Daarom is het belangrijk dat we herdenken. En daarom is het belangrijk dat we bouwen aan tastbare herinnering.

Hajdarević (Mustafa) Suljo, Hajdarević (Ragib) Abid, Hajdarević (Ramahudin) Ramiz

Met de Stichting Nationaal Monument Srebrenica Genocide ‘95 werken wij aan een nationaal monument hier in Nederland. Op het Churchillplein, voor het voormalige Joegoslavië Tribunaal in Den Haag. Een plek die ruimte geeft aan het gemis. Aan de namen. Aan de geschiedenis. En aan de toekomst. Want zolang we herdenken, blijft er ruimte voor waarheid. Zolang we blijven getuigen, is er hoop op erkenning.

Hajdarević (Sabahet) Junuz, Hajdarević (Sabahudin) Ševko, Hajdarević (Sabit) Numo

Op 11 juli van dit jaar zetten we een eerste belangrijke stap. We zullen op de toekomstige locatie van het monument een placeholder plaatsen. Een fysieke markering, een tijdelijke plek van herinnering, maar ook een belofte: dat de namen niet vergeten worden. Dat hun levens en hun verhalen ook in Nederland zichtbaar en hoorbaar blijven.

Hajdarević (Sead) Ćamil, Hajdarević (Sefad) Sumbul, Hajdarević (Sinan) Omer

Wij zijn dankbaar dat we dit mogen doen met steun van gemeente Rotterdam, samen met de gemeente Den Haag, het Ministerie van Defensie en het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Mede dankzij hen kunnen we dit eerste gebaar van collectieve herinnering realiseren.

Hajdarević (Šaban) Husein, Hajdarević (Šahin) Bećir, Hajdarević (Vahid) Galib, Hajdarević (Zuhdo) Salko

Onze dank gaat uit naar de stad Rotterdam – naar haar bestuur en vooral naar haar mensen. Dat deze stad niet alleen kijkt naar het verleden, maar ook naar gerechtigheid, menselijkheid en toekomst.

Ooggetuigen is het thema vandaag. Mijn oudste dochter van 9 die ik net heb genoemd, Halima, heeft ook een zusje van 7 Jasmina en een zusje van 4, Sarah. Zij zien nu leeftijdsgenoten met hun naam vermoord worden in Gaza. Waar weer genocide plaatsvindt.

Halima Ramzi Al-Desouki 9 jaar, Yasmine Walid Ibrahim Al-Zamli 7 jaar, Sarah Mahmoud Atef Rouqa 4 jaar

Er zijn al meer dan 15.000 kinderen vermoord. Het steunt mij dat de gemeenteraad van Rotterdam zich onlangs in meerderheid heeft uitgesproken tegen deze mensenrechtenschendingen in Gaza. Want: nooit meer is ook nu. Want herdenken is meer dan stilstaan. Het is vooruitkijken met bewustzijn. Het is empathie hebben voor een ander. Het is een enorme verantwoordelijkheid. Laten we dat samen blijven doen. Voor hen die we nooit hebben mogen kennen. Voor hen die we nooit zullen vergeten. Ooggetuigen.

Mijn naam is Hajdarević Samir en ik zal het nooit vergeten.

Hvala vam.
Dank u wel.